Postępowanie zabezpieczające

Dochodzenie naszych racji przed sądem, np. tego, że kontrahent powinien nam zapłacić, może trwać miesiącami, najczęściej jednak zajmuje lata. Niejednokrotnie po takim czasie sytuacja dłużnika ulega znacznemu pogorszeniu. To stawia pod znakiem zapytania egzekwowalność dopiero wówczas uzyskanego korzystnego wyroku, tj. podaje w wątpliwość, czy ostatecznie dostaniemy to, czego tak długo dochodziliśmy.
W celu zapewnienia ochrony do czasu prawomocnego zakończenia sprawy można wystąpić do sądu z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia roszczenia.

Jaki jest cel zabezpieczenia
Celem udzielenia zabezpieczenia jest zapewnienie skuteczności rozstrzygnięcia sporu poprzez zagwarantowanie, że pomimo upływu czasu koniecznego do rozpoznania sprawy możliwe będzie wykonanie orzeczenia. Uzyskując zabezpieczenie roszczenia, uprawniony otrzymuje tymczasową ochronę jeszcze przed zakończeniem postępowania co do istoty sprawy.
Postępowanie o udzielenie zabezpieczenia ma charakter pomocniczy względem postępowania głównego, tj. względem tego prowadzonego co do istoty konfliktu. Oznacza to, że zabezpieczenie może zostać przyznane wyłącznie w związku z roszczeniem, którego zabezpieczenia się domagamy.
Sąd państwowy może także udzielić zabezpieczenia naszych żądań, które są dochodzone przed sądem arbitrażowym (dla porównania: zabezpieczenie wnioskowane w arbitrażu – w przeciwieństwie do zabezpieczenia udzielanego przez sąd państwowy – jest zwykle rozpatrywane dopiero po wysłuchaniu obu stron, a ponadto dla swojej wykonalności decyzja sądu arbitrażowego w kwestii zabezpieczenia wymaga zaaprobowania przez sąd państwowy).

Kto może uzyskać zabezpieczenie
Każda strona jest uprawniona do uzyskania zabezpieczenia, o ile uprawdopodobni swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Nie jest wymagane „udowodnienie” tych okoliczności, a jedynie ich „uprawdopodobnienie”. We wniosku o udzielenie zabezpieczenia należy zatem przekonać sąd, że wysoce prawdopodobne jest, iż roszczenie istnieje. Ponadto należy uprawdopodobnić, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Innymi słowy, konieczne jest przekonanie sądu, że zachodzi potrzeba udzielenia uprawnionemu tymczasowej ochrony prawnej, zanim uzyska on ostateczną ochronę prawną w wyroku.

Interes prawny uważa się przy tym za uprawdopodobniony od początku, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza 75.000 zł, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące.

Kiedy składać wniosek
Sąd może udzielić zabezpieczenia zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i w jego toku. Wystąpienie z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia przed wytoczeniem powództwa lub jednocześnie z pozwem jest istotne w sytuacjach wymagających szybkiego działania. W szczególności dotyczy to ryzyka, że druga strona może w przyszłości celowo uniemożliwiać wyegzekwowanie spełnienia świadczenia, np. poprzez natychmiastowe wyzbycie się majątku, gdy tylko poweźmie wiedzę o wystąpieniu przeciwko niej na drogę sądową.